काय आहे कातळशिल्प?

कातळशिल्प म्हणजे निसर्गाच्या पृष्ठभागाच्या (विशेषतः लॅटराईट/शिलाखाली) खोदलेले प्राचीन नक्षीकाम — म्हणजेच पाषाणकाळात मानवांनी कोरलेली प्रतिमाएँ (आकार, प्राणी, फिगर, भाजीसारखे गोल खोके इ.) आहेत. या कोकणातील कातळशिल्पांचा काळ मध्यम अश्मयुगीन (Mesolithic) — सुमारे १०,००० वर्षांपर्यंत मानला जातो.

उक्षीतील वैशिष्ट्य

उक्षी येथे आढळणाऱ्या कातळशिल्पांपैकी सर्वात लक्षवेधी आहे हत्तीचे अगदी मोठे खोदलेले आकृती (जो स्थानिकांकडे आणि पर्यटनात प्रसिद्ध आहे). या हत्तीचे आकार जवळजवळ मोठ्या प्रमाणावर असून गावात त्याचे संरक्षित निरीक्षणाचे पावर्डर बांधले गेले आहे.

UNESCO च्या तात्कालिक यादीतही कोकणातील या ज्योग्लिफ/पेट्रोग्लिफ्सचा उल्लेख आहे आणि उक्षीमधील हत्तीचा आकार व घटक त्यात नमूद आहेत.

साइटवर विविध प्रकारची रेखाटनं, वृतके, मानवी आकृती आणि इतर अमूर्त चिन्हे आढळतात — काही ठिकाणी “डोके/नयन” सारखी आकृती किंवा पक्षीसारखी आकृतीही दिसते. क्षेत्रातील संशोधन २०१६ च्या आसपास जोरावर सुरू झाले.

उक्षी कसे भेट द्यावे?

उक्षी रत्नागिरी-वाटेवर असून मुंबई–गोवा महामार्गाजवळ आहे; जवळच उक्षी धबधबा (Ukshi waterfall) सारखी नैसर्गिक ठिकाणे आहेत, त्यामुळे पिकनिक + शास्त्रीय दर्शन एकत्र करता येते. काही भाग संरक्षित केला आहे आणि निरीक्षणासाठी प्लॅटफॉर्म केलेले आहे.